بلغم چیست و مشخصات بلغمی ها چیست؟
میزان بلغم در انسان سالم یک درصد است و چون سبک‌تر از سودا و دم است معمولاً حجام در اولین خون‌گیری فرد بلغمی شاهد خون شفاف و کم مایه‌ای است . بلغم مثل کشک یا سفیده تخم مرغ بوده و مربوط به سیستم لنفاوی یا سیستم ایمنی است و از جنس آب و سرد و تر است،افراد بلغمی به علت سردی این مزاج دارای رنگ پوستی روشن ، بور و یا حتی پوست سفید و موهای بور یا سفید می باشند .
به طور کلی پوست و مو بهترین و راحت‌ترین راه برای شناخت مزاج افراد است و موی تیره و خشن نشانه فردی با مزاج گرم و موی روشن و نازک (لَخت) نشانه فردی با مزاج سرد است. دم و صفرا گرم هستند، سودا و بلغم سرد هستند.افراد بلغمی علاوه بر پوست و موی روشن و شفاف دچار چاقی شکمی و مقداری هم چاقی از ناحیه پهلو می‌باشند که البته با تعدیل بلغم خود و روی آوردن به مصرف موادی که گرم و خشک هستند مثل خرما و زیره و اسپند و… می‌توانند از چاق شدن مفرط جلوگیری به عمل آورند و با مصرف مواد مسهل و تخلیه روده و معده از چاقی خود بکاهند.
افراد بلغمی غالباً از نفخ معده و سردی سر دل رنج می‌برند که می‌توانند با ترک سردی‌ها و مصرف گرمی‌جات به سلامت معده و به طور کلی سلامت جسم خود کمک کنند. چون بر مبنای طب یونان که طب اسلام هم تا حدودی برگرفته از طب یونان است و قدمتی بالغ بر ۴۰۰۰ سال دارد منشأ تمام بیماری‌ها در معده نهان است . و با سلامتی معده تمام امراضی از بدن دفع خواهد شد.(طب اسلامی ، خون + معده را منشأ سلامتی و بیماری می‌داند) در منابع طب اسلامی از یبوست به عنوان یکی از امراض معده به امّ الامراض تعبیر شده ، لذا یک طبیب حاذق قبل از اینکه توصیه به حجامت به عنوان درمان خونی داشته باشد. به تجویز مسهل و تخلیه معده بیمار توجه میکند که در منابع طبی، روش‌های قی و تنقیه پیشنهاد شده است.
غلبه بلغم
هنگامی که در فردی خلط بلغم غالب شود زبان به رنگ سفیدی می‌گراید و فرد احساس سرما میکند . و در هنگام غلبه بلغم همه یا بعضی از حالات زیر نیز در فرد دیده می‌شود:
- ترشی دهان
- سفیدی بدن
- پوست شل و آبکی
- زود سفید شدن موها
- سردی دست و پا
- دیر هضم شدن غذا (توقف زیاد غذا در معده و آروغ زدن ترش)
- خواب آلودگی و زیاد خوابیدن
- جاری شدن آب از دهان در خواب
- رقیق بودن آب بینی (ترشح زیاد بینی)
- فراموشی و کند ذهنی
- کم حواسی
- زیادی دفع ادرار
- سستی و بی حالی
- دفع ادرار با فشار زیاد
- ریزش مو زودتر از موعد مقرر
- درد معده
- قولنج (درد کمر و گردن و شانه‌ها)
- گرفتگی ماهیچه‌های پشت و گردن
- زانو درد و پا درد
- بیماری پارکینسون
- بیماری پیسی
- نقرس
- تنگی نفس
- تپش قلب (به خصوص در هنگام برخاستن از خواب)
- سرفه زیاد
- ضعف مثانه
- لک‌های قهوه‌ای در چشم
بعضی از علائم فوق سریع نمایان شده و بعضی دیگر در اثر توجه نکردن به خلط غالب و در دراز مدت بروز می‌کنند.
طبیبان سنتی علت آن را خوردن غذاها و موادی که مزاج سرد دارند می‌دانند. و برای اصلاح و درمان خوردن گوشت گوسفند و شتر، ادویه جات و گرمی‌جات و مصرف نکردن سردی‌جات توصیه می‌کنند.
نمودار مزاج بلغم
غذاهای مضر برای بلغمی مزاج ها
غذاهای لبنیات ، سرکه، ترشی و لیته ،شور ، سیب زمینی ، عدس ، قارچ، گوشت گاو و گوساله ، گوشت سفید (برای رماتیسمی ها بد بوده و درد را زیاد میکند) ، چای ، قهوه ، نسکافه ، میوه ترش و کال ، نارنگی ،کیوی ، خیار پوست کنده ، لیمو شیرین ، سوپ جو با زنجبیل روغن نباتی، کره گیاهی، نوشابه، برنج ، سوسیس و کالباس و فرآورده‌های این چنینی .
غذاهای مفید برای بلغمی مزاج ها
گوشت (شتر ، گوسفند ، کبوتر ، سار ، گنجشک) ، ادویه جات (هل – دارچین – زنجبیل – زیره -زعفران – زنیان- سیر- موسیر – خردل) ، سبزیجات (کرفس – نعناع – ریحان – جعفری – ترخون – مرزه) ، کلم ، مارچوبه ، نخود ، گردو هندی ، قدومه شیرازی ، کدو حلوایی ، لیمو ترش ، گندم .
زمستان فصل غلبه بلغم است و مصرف سردی‌ها مثل سالاد کاهو، الویه و ماست مضر بوده و در صورت مصرف، حتماً باید با مسهل خورده شود.
سرد مزاج‌ها بهتر است همراه غذا ادویه‌جات، زعفران و یا سرکه شیره مصرف کنند.
زرشک پلو با مرغ، باقالی پلو با ماهی، سالاد الویه و ماکارونی بلغم‌زا هستند و باید با ادویه‌جاتی مثل فلفل سیاه، زنجبیل، آویشن یا زعفران مصرف شوند.
تند غذا خوردن موجب تولید بلغم و سودای مضر می‌شود، خوابیدن پس از غذا سبب افزایش بلغم می‌شود. وعده ناهار و بخصوص خوابیدن پس از آن باعث افزایش بلغم می‌شود.
غلبه بلغم باعث سفیدی مو و موجب آرتروز و رماتیسم در اندام‌های تحتانی می‌شود، افراط در مصرف سردی‌ها موجب چاقی، کندذهنی و کاهش اعتماد به نفس و ترس می‌شود.